نقش جهت‌گیری کالبد فضاهای شهری در میزان آسایش اقلیمی شهروندان (مطالعة موردی: شهر بندرعبّاس)

فضاهای شهری، عناصر اصلی ساخت شهر هستند که به قلب و کانون راهبردی اجتماعی مربوط می‌شوند. راحتی و آسایش، پیش‌نیاز یک فضای شهری موفّق هستند، از این میان، آسایش اقلیمی به عنوان تأثیرگذارترین فاکتور آسایش، زمانی برقرار می‌شود که بین دمای دفع‌شده و جذب‌شده توسّط پوست بدن در محیط، تعادل ایجاد شود. این تعادل، تحت تأثیر عواملی مانند درجة حرارت، رطوبت نسبی و جریان هواست و جهت‌گیری مناسب کالبد به عنوان کم‌هزینه‌ترین و تأثیرگذارترین عامل به منظور کنترل این عناصر محیطی تأثیرگذار بر آسایش اقلیمی شهروندان در فضاهای باز مطرح است. در این پژوهش، از روش همبستگی با هدف دستیابی به مناسب‌ترین جهت‌گیری برای فضاهای باز شهر بندرعبّاس از نظر اقلیمی استفاده شد؛ از این رو، ابتدا اختلاف بین جهت‌های مختلف از نظر میزان آفتاب‌گیری در یک مستطیل ثابت در هشت جهت اصلی و فرعی در طول سال به کمک روش آنالیز واریانس با استفاده از نرم‌افزار آماری آر. روی ‌داده‌های 44 سالة هواشناسی تجزیه‌وتحلیل و مقایسه شدند؛ سپس با حذف جهت بادهای مخلّ آسایش از روی گلبادهای برگرفته از داده‌های ذکرشده، جهات یادشده، از نظر میزان آسایش اقلیمی، اولویّت‌بندی شدند. از این میان، طبق نتایج پژوهش حاضر، جهت شمالی - جنوبی با اختلافی معنی‌دار نسبت به دیگر جهت‌های اصلی، مطلوب‌ترین و جهت شرقی - غربی نامطلوب‌ترین جهت‌گیری کالبد فضاهای باز شهر بندرعبّاس است که می‌تواند در طرّاحی‌های آینده مدّ نظر قرار گیرد. به هرحال، در پژوهش حاضر به دیگر عوامل تأثیرگذار بر آسایش اقلیمی از جمله پوشش، مصالح و... توجّهی نشده است. این عوامل و متغیّرها، باید در پژوهش‌های بعدی موردمطالعه قرار گیرند تا آسایش اقلیمی شهروندان را بتوان به طور همه‌جانبه با مداخلة همة متغیّرها پیگیری کرد.